زخم های دهان می‌توانند در هر قسمت از دهان، از لب‌ها و گونه‌ها تا زبان و لثه‌ها، ظاهر شوند. اما شناخت انواع زخم دهان و زبان به تشخیص و درمان صحیح کمک می‌کند.
حتما برای شما هم پیش آمده که یک روز صبح از خواب بیدار شوید و با سوزش ناخوشایندی در دهانتان مواجه شوید. به آینه نگاه می‌کنید و می‌بینید که زخم کوچکی در دهانتان پدیدار شده. شاید با خود فکر کنید که این زخم بی‌اهمیت است و به‌زودی خوب می‌شود، اما آیا این همیشه درست است؟
در این مقاله قصد داریم به دنیای پیچیده زخم‌های دهان سفر کنیم. انواع مختلفی از این زخم‌ها وجود دارد که هر کدام علل، علائم و روش‌های درمان متفاوتی دارند. با شناخت دقیق‌تر این زخم‌ها می‌توانید به‌موقع برای درمان آن‌ها اقدام کنید و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری نمایید.
آفت دهان چیست؟
آفت‌ها شایع‌ترین نوع زخم‌های دهان هستند. آن‌ها به صورت دایره‌ای یا بیضی شکل بوده و معمولا رنگ خاکستری مایل به سفید دارند. آفت‌ها معمولا کوچک (بین ۲ تا ۵ میلی‌متر) هستند، اما گاهی بزرگ‌تر می‌شوند و با هم ادغام می‌گردند. درد و سوزش از علائم اصلی آفت‌هاست که می‌تواند چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد.
تبخال دهان چیست؟
تاول‌های کوچک و آبکی روی لب‌ها یا اطراف دهان، نشانه‌ای از ویروس تبخال است. این ویروس بسیار مسری بوده و از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده منتقل می‌شود. سوزش، خارش و درد از علائم تبخال است که معمولا طی یک هفته بهبود می‌یابد.
برفک دهان چیست؟
برفک دهان به دلیل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا در دهان ایجاد می‌شود. این قارچ به‌طور طبیعی در دهان وجود دارد، اما گاهی اوقات تکثیر آن افزایش می‌یابد و باعث ایجاد لکه‌های سفید و ضخیم روی زبان و داخل گونه‌ها می‌گردد. برفک دهان معمولا در نوزادان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف دیده می‌شود.
لکوپلاکی دهان چیست؟
لکوپلاکی دهان به صورت لکه‌های سفید ضخیم روی زبان، گونه‌ها یا لثه‌ها ظاهر می‌شود. این ضایعه معمولا به دلیل مصرف دخانیات مانند سیگار ایجاد می‌شود، اما می‌تواند نشانه‌ای از سایر بیماری‌ها مانند سرطان دهان نیز باشد. به همین دلیل، بررسی و پیگیری لکوپلاکی دهان توسط پزشک ضروری است.
زخم های دهانی ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای
گاهی اوقات زخم های دهان می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند سلیاک، دیابت یا کمبود برخی ویتامین‌ها باشند. در صورت مشاهده زخم‌های طولانی‌مدت یا عودکننده، به پزشک مراجعه کنید تا علت زمینه‌ای آن تشخیص داده شود.
علل شایع زخم های دهان
عوامل مختلفی می‌توانند در بروز زخم های دهان نقش داشته باشند. برخی از علل شایع عبارتند از:
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی: کمبود ویتامین B12، آهن، اسید فولیک و روی می‌تواند به ایجاد زخم‌های دهان منجر شود.
سیستم ایمنی ضعیف: افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند افراد مبتلا به HIV یا ایدز، بیشتر در معرض ابتلا به زخم‌های دهان هستند.
استرس: استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و زمینه را برای ایجاد زخم‌های دهان فراهم نماید.
آسیب‌های فیزیکی: گاز گرفتن گونه یا لب، مسواک زدن خشن، یا استفاده از دندان مصنوعی نامناسب می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های دهانی شود.
مصرف برخی داروها: برخی داروها مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند باعث ایجاد زخم‌های دهان شوند.
عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی می‌توانند باعث ایجاد زخم‌های دهان شوند.
بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌ها مانند سلیاک، دیابت و بیماری بهجت می‌توانند باعث ایجاد زخم‌های دهان شوند.
تشخیص و درمان زخم های دهان
تشخیص زخم‌های دهان معمولا توسط دندانپزشک یا پزشک انجام می‌شود. در بیشتر موارد، معاینه دهان و بررسی علائم برای تشخیص کافی است. اما گاهی اوقات ممکن است آزمایش‌های اضافی مانند آزمایش خون یا بیوپسی برای تشخیص دقیق‌تر انجام شود.
درمان زخم‌های دهان به نوع و علت آن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی رایج عبارتند از:
استفاده از داروهای موضعی: داروهای موضعی مانند ژل‌ها، پمادها یا دهانشویه‌ها می‌توانند برای تسکین درد و سوزش زخم‌ها استفاده شوند.
مصرف داروهای خوراکی: در برخی موارد، ممکن است برای درمان زخم‌های دهان از داروهای خوراکی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدالتهابی استفاده شود.
درمان‌های لیزری: در موارد شدید، ممکن است از لیزر برای درمان زخم‌های دهانی استفاده شود.
پیشگیری از زخم های دهان
با رعایت برخی اقدامات ساده می‌توان از بروز بسیاری از زخم‌های دهان پیشگیری کرد. برخی از این اقدامات عبارتند از:
رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن دو بار در روز و استفاده از نخ دندان به طور منظم برای جلوگیری از عفونت و التهاب لثه‌ها ضروری است.
مصرف غذاهای سالم: مصرف غذاهای سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی به تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از زخم‌های دهان کمک می‌کند.
کنترل استرس: استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و زمینه را برای ایجاد زخم‌های دهان فراهم نماید.
اجتناب از مصرف دخانیات: مصرف سیگار و سایر دخانیات می‌تواند به ایجاد زخم‌های دهان و سایر مشکلات سلامتی منجر شود.
مراجعه منظم به دندانپزشک: معاینات منظم دندانپزشکی به تشخیص زودهنگام مشکلات دهانی و دندانی و درمان آن‌ها کمک می‌کند.
جمع‌بندی
زخم‌های دهان پدیده‌های شایعی هستند که می‌توانند علل مختلفی داشته باشند. شناخت انواع زخم‌ها، علل و روش‌های درمان آن‌ها به شما کمک می‌کند تا به‌موقع برای درمان آن‌ها اقدام کنید و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری نمایید.
سوالات متداول
آیا همه زخم های دهان خطرناک هستند؟
خیر، بسیاری از زخم‌های دهان بی‌خطر هستند و به‌طور خود به خود در عرض چند روز تا چند هفته بهبود می‌یابند. اما برخی از زخم‌ها می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای باشند. در صورت مشاهده زخم‌های طولانی‌مدت یا عودکننده، به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر زخم‌های دهان شما بیش از دو هفته طول بکشد.
اگر زخم‌ها بزرگ، دردناک یا عودکننده باشند.
اگر زخم‌ها همراه با علائم دیگری مانند تب، بثورات جلدی یا تورم غدد لنفاوی باشند.
برای پیشگیری از آفت دهان چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
از مصرف غذاهایی که می‌توانند باعث آفت شوند، مانند غذاهای اسیدی، تند یا شور خودداری کنید.
استرس خود را مدیریت کنید.
به طور منظم مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
از مصرف دخانیات خودداری کنید.
آیا زخم های دهان مسری هستند؟
برخی از زخم‌های دهان مانند تبخال دهان مسری هستند. اما زخم‌های دیگر مانند آفت دهان مسری نیستند.
زخم های دهان، مهمانان ناخوانده‌ای که می‌توانند دردسرساز باشند. در این مقاله انواع زخم های دهان، علل، علائم و روش‌های درمان آن‌ها را بررسی می‌کنیم. همچنین راهکارهایی برای پیشگیری از بروز این زخم‌ها ارائه می‌دهیم.
